Σελιδο-γυρίσματα

Κεφάλαιο 9ο – Theirs is to win if it kills them…

Μέρος 1ο

Ανασκοπήσεις των συμμετοχών στη Eurovision, ανασκοπήσεις των νικητών βραβείων Όσκαρ... γιατί τα βιβλία να μείνουν παραπονεμένα, χωρίς ανασκόπηση; Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο που χάρισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας του 2008 στον J.M.G. Le Clezio, το βρήκα πολύ ενδιαφέρον, το ίδιο και τα βιβλία της περσινής νικήτριας, Doris Lessing. Ας ρίξουμε λοιπόν μια ματιά στην ιστορία των λογοτεχνών που βραβεύτηκαν με Νόμπελ κι ας διαπιστώσουμε αν ήταν όλοι εξίσου ενδιαφέροντες...

Από το 1901 έως σήμερα το βραβείο δίνεται μια φορά το χρόνο. Οι υποψηφιότητες προτείνονται από μέλη της Σουηδικής Ακαδημίας Νόμπελ και άλλων λογοτεχνικών Ακαδημιών, Πανεπιστημιακούς, κατόχους παλαιότερων βραβείων ή οργανώσεων συγγραφέων. Οι υποψηφιότητες συγκεντρώνονται από τα μέλη της Ακαδημίας, τα οποία αποφασίζουν για τον τελικό νικητή και τον ανακοινώνουν τον Οκτώβριο κάθε έτους. Η απονομή γίνεται από το βασιλιά της Σουηδίας και εκτός από το βραβείο και ένα τιμητικό μετάλλιο, ο νικητής παραλαμβάνει και χρηματικό ποσό, το ύψος του οποίου το 2008 έφτασε το ένα εκατομμύριο ευρώ. Το κριτήριο της τελικής επιλογής το έθεσε ο ίδιος ο Alfred Nobel στη διαθήκη του, στην οποία αναφέρει ότι βραβεύεται ο λογοτέχνης που έχει να επιδείξει το πλέον εξαιρετικό έργο ‘με την ιδανική κατεύθυνση’, από οποιαδήποτε χώρα καταγωγής. Λέγοντας ‘έργο’, συνήθως εννοείται το σύνολο της δουλειάς των υποψηφίων, ωστόσο σε κάποιες περιπτώσεις έχει γίνει ιδιαίτερη αναφορά σε συγκεκριμένο πεζό ή ποίημα. Η τελευταία φράση όμως που αφορά την ‘κατεύθυνση’ του έργου, δεν έχει πάψει να διχάζει τόσο τα μέλη της Ακαδημίας, όσο και το βιβλιοφιλικό κοινό, καθώς μεταφράζεται κατά βούληση, ανάλογα με τις επιταγές της εποχής, αλλά συχνά και τα πολιτικά συμφέροντα. Δεκαετία – δεκαετία θα βρούμε μπροστά μας στην πορεία όλες αυτές τις αμφισβητήσεις.

Από το 1901 πάντως και για δέκα περίπου χρόνια, το βραβείο δινόταν σε λογοτέχνες των οποίων η προσωπικότητα και τα πιστεύω ταίριαζαν με τις επιταγές της εποχής - politically correct θα λέγαμε σήμερα - έτσι αποκλείστηκαν χωρίς ενδοιασμό μεγάλοι και τρανοί όπως οι L.Tolstoy, H. Ibsen, E. Zola και M.Twain. Το 1901, λοιπόν, πρώτος κάτοχος του βραβείου γίνεται ο Γάλλος δοκιμιογράφος και ποιητής με το ιδιαίτερο, μελαγχολικό στυλ, S. Prudhomme. Το 1902 ο Γερμανός ιστορικός, πολιτικός, δημοσιογράφος και αρχαιολόγος T. Mommsen βραβεύεται για το ιστορικό του έργο, με ιδιαίτερη αναφορά στο A History Of Rome. Ο Νορβηγός B. Bjornson, μαζί με τους Ibsen, Lie και Kielland, θεωρούνταν η λογοτεχνική ελίτ της πατρίδας τους και (αφού όπως είπαμε τον Ibsen τον έφαγαν άλλα) βραβεύεται το 1903, κυρίως για τα ποιήματά του και αργότερα γράφει και τους στίχους για τον εθνικό ύμνο της πατρίδας του. Το 1904 είναι η πρώτη χρονιά που το Νόμπελ μοιράζονται δύο λογοτέχνες, ο Γάλλος ποιητής F.Mistral και ο Ισπανός δραματουργός – ο σπουδαιότερος της εποχής του – J.Echegaray.

Το βραβείο του 1905 απονέμεται στον Πολωνό επικό συγγραφέα H. Sienkiewicz, με γνωστότερο έργο το Quo Vadis? Την επόμενη χρονιά, η φρέσκια πνοή της ποίησης ενός Ιταλού, του G.Carducci κατορθώνει να του χαρίσει το Νόμπελ, ενώ το 1907 βραβεύεται ένας από τους επιδραστικότερους συγγραφείς όλων των εποχών, ο Βρετανο – Ινδός R. Kipling (The Jungle Book, The Man Who Would Be King, If), ο οποίος έως σήμερα κατέχει το ρεκόρ του νεότερου νικητή του βραβείου. Ο Γερμανός καθηγητής Φιλοσοφίας και μετέπειτα νεοφιλελεύθερος οικονομολόγος R.C.Eucken είναι ο Νομπελίστας του 1908, ενώ το 1909 βραβεύεται η πρώτη γυναίκα συγγραφέας, η Σουηδέζα S. Lagerlof. Αν το όνομά της δεν σας λέει τίποτα, σίγουρα το βιντεάκι που ακολουθεί με την τηλεοπτική μεταφορά του πιο γνωστού της έργου με την ιστορία του Nils Holgersson, θα σας πει πολλά...

Race For The Prize - The Flaming Lips

Nils Holgersson