Η “εικόνα” της μουσικής – design for the music industry

Από τη δεκαετία του ’50 και μετά, οι εταιρείες δίσκων συνειδητοποίησαν το γεγονός ότι ένας χάρτινος φάκελος δεν είναι αρκετός. Η πληθώρα των ηχογραφήσεων, ο ανταγωνισμός και η ανάγκη για διαφοροποίηση οδήγησε τις εταιρείες στο να δώσουν μεγαλύτερο βάρος στη συσκευασία των δίσκων και να πάνε ακόμα πιο πέρα. Να γίνει δηλαδή η συσκευασία φορέας της “εικόνας του συγκροτήματος”, να αποκτήσει εικόνα η μουσική.

Τα πρώτα βήματα ήταν δειλά και αφομοίωναν την αισθητική της εποχής χωρίς περαιτέρω αναζητήσεις, γρήγορα όμως, δημιουργήθηκαν οι συνθήκες για τολμηρές σχεδιαστικές λύσεις, εναρμονισμένες στα ρεύματα και μουσικά κινήματα κάθε εποχής.

Στο συγκεκριμένο πόνημα δε θα φτιάξουμε κάποιο χρονολόγιο ή ανθολόγιο με τα καλύτερα εξώφυλλα όλων των εποχών, γιατί αφενός θα ήταν υποκειμενικό από την άλλη πάλι καθένας μας έχει συνδυάσει τις μουσικές του με τις προσωπικές του οπτικές εμπειρίες.

Μπορούμε, όμως, να παραθέσουμε ορισμένα κομβικά σημεία που επηρέασαν τη γενικότερη αισθητική και χαρακτήρισαν μουσικά ρεύματα και κινήματα.

Και πάλι η προσέγγιση θα είναι υποκειμενική, η δημοκρατική δομή του μέσου όμως επιτρέπει σε ’σας τα σχόλια, τις παρατηρήσεις και τις προσθήκες.

Let΄s Rock ΄Ν΄ Roll λοιπόν.

case study No. 1

Reid Miles
Τα εξώφυλλα της Blue Note Records
Γνωστή μέχρι τότε, για τις jazz ηχογραφήσεις για ευρύ κοινό, η Blue Note κάνει μια προσπάθειά στα τέλη της δεκαετίας του 1950 να καλύψει το πρωτοποριακό κίνημα της free jazz. Τα στούντιο ανοίγουν για τους μουσικούς της free jazz αλλά οι πωλήσεις είναι χαμηλές. Κάτι πρέπει να αλλάξει και αυτό είναι ο τρόπος παρουσίασης του νέου ρεύματος. O avant-garde ήχος για να γίνει πιο θελκτικός για το αγοραστικό κοινό θα ντυθεί με τις εικόνες του Reid Miles (σχεδιαστής) και του Francis Wolff (φωτογράφος). Ο μοναδικός συνδυασμός αυτών των δυο θα δώσει μια σειρά από εξώφυλλα σημεία αναφοράς τόσο για το χώρο της δισκογραφίας όσο για το χώρο του design γενικότερα.
Η τολμηρή χρήση της τυπογραφίας, οι «δυνατές» ασπρόμαυρες φωτογραφίες και η μινιμαλιστική χρήση του χρώματος θα είναι τα συστατικά της επιτυχίας του δίδυμου Miles -Wolff. Μαζί θα δημιουργήσουν ασυνήθιστα εξώφυλλα δίσκων που θα δώσουν εικόνα στη avant-garde jazz μουσική και θα αποτελέσουν αργότερα case studies για σπουδαστές γραφιστικής και όχι μόνο, ανά τον κόσμο.

Σχετική βιβλιογραφία:
The cover art of Blue Note records vol.1 & vol. 2
Mash, Callingham, Cromey / Collins & Brown Publications

Internet:
http://www.bluenote.com/

case study No. 2

Peter Saville
Ο μοντερνιστής art director της Factory Records
Ξεκίνησε τη συνεργασία του με τη Factory records όταν φοιτούσε στο 3ο έτος του Manchester Poly. Στη συνέχεια έγινε art director και είχε την ευκαιρία να σχεδιάσει εξώφυλλα δίσκων για συγκροτήματα όπως οι Joy Division, οι Cabaret Voltaire, οι OMD και οι New Order. Καθαρή από περιττά διακοσμητικά στοιχεία και έντονα επηρεασμένη από τα κινήματα του μοντερνισμού και του συμβολισμού η δουλειά του Saville έδωσε το οπτικό στίγμα του New Wave. Εξώφυλλα δίσκων όπως τα Unknown Pleasures, Power Corruptions και Love will tear us apart, έκαναν τον Peter Saville διάσημο.
Η δημοτικότητά του μειώθηκε με την πάροδο του χρόνου και το πέρασμα του Νew Wave από τη μόδα.
Στη δεκαετία του ΄90 μπάντες όπως οι Pulp και οι Suede ανακάλυψαν εκ νέου τον Peter Saville και του εμπιστεύτηκαν εξώφυλλά τους, κάνοντας τον γνωστό σε μια νέα γενιά ακροατών.
Το 2003 παρουσιάστηκε στο London Design Museum μια αναδρομική έκθεση με δουλειές του Saville δημιουργώντας έτσι μια γέφυρα ανάμεσα στις δυο περιόδους. Η έκθεση αυτή θα του χαρίσει και μια θέση στο πάνθεον του design.

Σχετική βιβλιογραφία:
Factory Records – The complete graphic album
Mathew Robertson
Thames & Hudson

Internet:
http://www.saville-associates.com

case study No. 3

Vaughan Oliver
Ο σκοτεινός new-wave designer
Η συνεργασία του Vaughan Oliver με τη δισκογραφική 4AD τον έκανε από τους πιο διάσημους σχεδιαστές στη Μεγάλη Βρετανία.
Οι δουλειές του για τους Cocteau Twins, τους Pixies τους Breeders και τους Lush στις δεκαετίες του ’80 και του ’90 είναι μερικές από τις πιο σημαντικές στιγμές στην καριέρα του.
Το 1983 έγινε art director της 4AD και απέκτησε τον απόλυτο έλεγχο της αισθητικής της εταιρείας και των κυκλοφοριών των συγκροτημάτων της. Ανέπτυξε μια ευρέως αναγνωρίσιμη εικαστική γλώσσα κάνοντας χρήση εξεζητημένης τυπογραφίας, τολμηρής φωτογραφίας, καλοσχεδιασμένων χειρογράφων και εικονογραφίσεων. Οι σκοτεινές του εικόνες έκαναν τη δουλειά του γνωστή σε πολύ κόσμο πέρα από τους ακροατές των συγκροτημάτων της 4AD και του χάρισαν θέση σε πολλές εκδόσεις για το design. Πρόσφατα η συνολική προσφορά του κατεγράφη σε μια μονογραφία με τίτλο “Visceral Pleasures” από τον Rick Poyner.
Στην Ελλάδα είχαμε την τύχη να δούμε δουλειές του Oliver στην Τεχνόπολη σε ένα από τα φεστιβάλ της Βαβέλ.

Σχετική βιβλιογραφία:
Visceral Pleasures
Rick Poyner

Internet:
http://www.v23.biz/

Στην επόμενη ανάρτηση θα ασχοληθούμε με τα εξώφυλλα στη δεκαετία του ’60 και την αισθητική του punk.