Η “εικόνα” της μουσικής – design for the music industry

case study No. 6

The 60ies

Τι να πρωτογράψει κανείς για μια περίοδο τόσο γόνιμη όπως η δεκαετία του ΄60.
Τόσο στο επίπεδο της μουσικής όσο και των άλλων καλλιτεχνικών χώρων, αλλά και σε πολιτικό και σε κοινωνικό επίπεδο η δεκαετία αυτή έχει να δώσει αξιομνημόνευτα γεγονότα που επηρεάζουν μέχρι σήμερα τις μόδες, τις τάσεις την κοινωνία.

Στο επίπεδο των εξωφύλλων δίσκων με το οποίο ασχολούμαστε τις τελευταίες εβδομάδες διάλεξα πέντε εξώφυλλα που θεωρώ σημαντικά. Προφανώς, αδικούμε ένα πλήθος καλλιτεχνών και μουσικών και η αναφορά μας δεν μπορεί να θεωρηθεί πλήρης. Σίγουρα όμως, μπορεί να αποτελέσει μια καλή αφορμή για όποιον ενδιαφέρεται να το ψάξει περισσότερο.

Ξεκινάμε με το δίσκο του Bob Dylan, The Freewheelin’. O ανατρεπτικός τροβαδούρος περπατά στη Νέα Υόρκη με τη φίλη του Suze Rotolo και φωτογράφος του CBS Don Hunstein απαθανατίζει το στιγμιότυπο, στο χιονισμένο δρόμο του Greenwich Village. Η φωτογραφία αυτή, έμελε να γίνει το εξώφυλλο για το album που έγινε σύντομα πλατινένιο, λίγο καιρό μετά την κυκλοφορία του από την Columbia στα 1963. Το αlbum που περιέχει μεγάλες επιτυχίες του Dylan όπως το Blowing the wind, Hard rain’s - a gonna fall κ.α., θα αποτελέσει πηγή έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες μέχρι και σήμερα, ενώ το περιοδικό Rolling Stone θα το κατατάξει στα 500 καλύτερα album όλων των εποχών.

Θα αναρωτηθεί εύλογα ο αναγνώστης γιατί το επιλέγουμε ως χαρακτηριστικό εξώφυλλο των 60ies. Ο λόγος είναι απλώς. Ξεπερνώντας, τις στημένες φωτογραφίσεις στούντιο των καλλιτεχνών τις εποχής, ο Dylan φωτογραφίζεται στο δρόμο, χωρίς μακιγιάζ, ειδικούς φωτισμούς και άλλα «φτιασιδώματα», όπως του ταιριάζει. Μια φωτογράφηση που είτε τυχαία, είτε σκόπιμα, είναι επηρεασμένη από τον τρόπο γραφής της Nouvelle Vague του γαλλικού κινηματογράφου.

Το επόμενο album ανήκει στους Big Brother and the Holding Company. Έχει τίτλο Cheap Thrills και κυκλοφόρησε στα 1968. Η τραγουδίστρια του συγκροτήματος Janis Joplin θα προσλάβει τον αντιήρωα Robert Crumb για το σχεδιασμό του εξωφύλλου του album. Ιδρυτής του κινήματος των Underground Comix, σχεδιαστής ηρώων όπως ο Fritz the cat και Mr Natural, o Crumb καταγράφει με τα σκίτσα του το κλίμα της εποχής του LSD και της ψυχεδέλιας. To Cheap Thrills θα δώσει επιτυχίες όπως το Piece of My Heart και το Summertime και θα πουλήσει ένα εκατομμύριο αντίτυπα μέχρι το τέλος του 1968, οπότε και η Joplin θα εγκαταλείψει τους Hοlding Company για να κάνει σόλο καριέρα. Το περιοδικό Rolling Stone θα κατατάξει το εξώφυλλο του Robert Crumb στο νούμερο 9 στη λίστα με τα 100 καλύτερα εξώφυλλα όλων των εποχών.

Aπό την αναφορά μας δε θα μπορούσε να απουσιάζει το album Sgt. Pepper’s lonely Hearts Club Band των Beatles. Tο όγδοο album του θρυλικού συγκροτήματος που από πολλούς χαρακτηρίζεται το κορυφαίο της καριέρας τους θα γίωει πηγή έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες, και θα σημάνει την αλλάγή περιόδου για τους Βeatles και για τη μουσική γενικότερα. Τα βραβευμένο με Grammy εξώφυλλο του Sgt. Peppers σχεδιάστηκε με την καλλιτεχνική επιμέλεια του Robert Fraser σε συνεργασία με τoυς Paul McCartney και Peter Blake. H φωτογράφηση έγινε από τον Michael Cooper.

Στο κολάζ της Α’ όψης ποζάρει πλήθος διάσημων, ενώ σε πρώτο πλάνο οι Beatles εμφανίζονται με φαντεζί στρατιωτικές στολές. Καινοτομίες του album η αναγραφή των στίχων στη Β’ όψη –κάτι που γινόταν για πρώτη φορά σε δίσκο LP στη Μ. Βρετανία καθώς και η “cut out” σελίδα με ψεύτικα μουστάκια από χαρτόνι, λοχιόσημα και φωτογραφίες του Sgt. Pepper. To album θα δώσει μεγάλες επιτυχίες όπως το Lucy in the sky with diamonds, With a little help of my friends κ.α. και δίκαια θα καταλάβει τη θέση νούμερο 1 στα 500 καλύτερα album όλων των εποχών από το περιοδικό Rolling Stone.

Ο Andy Warhol είναι ο εμπνευστής και manager του επόμενου project. Πρόκειται για το ντεμπούτο album των Velvet Underground με τη χαρακτηριστική μπανάνα στο εξώφυλλο δια χειρός Warhol. Στις πρώτες κόπιες μάλιστα, μπορούσε να «ξεφλουδίσει» κανείς τη μπανάνα αφαιρώντας το αυτοκόλλητο. Το album που κυκλοφόρησε στα 1967 από την Verve δε σημείωσε ιδιαίτερη επιτυχία αμέσως, έμελε όμως να επηρεάσει σημαντικά τη ροκ σκηνή μετέπειτα. Με τον Andy Warhol στην παραγωγή, στίχους του Lou Reed στα περισσότερα από τα κομμάτια, έδωσε επιτυχίες όπως το Waiting for my man, Ηeroin και Venus in Furs, κατατάχθηκε από τοRolling Stone στο νούμερο 13 της λίστας με τα 500 καλύτερα album όλων των εποχών.

Κλείνουμε αυτή τη μακροσκελή και ίσως κουραστική αναφορά στα 60ies με ένα album από το 1971. Πρόκειται για το Sticky Fingers των Rolling Stones, με την προκλητική φωτογραφία του εξωφύλλου και το αληθινό φερμουάρ που άνοιγε και έκλεινε. Άλλη μια περίπτωση στην οποία ο Andy Warhol έβαλε το χεράκι του ως καλλιτεχνικός διευθυντής, με τη βοήθεια του φωτογράφου Billy Name και με μοντέλο όχι τον Mick Jagger –όπως πολύ πίστευαν- αλλά τον Jed Johnson ή τον Joe Dallesandro. Το εξώφυλλο απαγορεύτηκε σε αρκετές χώρες όπως η Ισπανία και κυκλοφόρησε με διαφορετική εικονογράφηση. Με σαφείς αναφορές στα ναρκωτικά σε όλα τα κομμάτια και επιτυχίες όπως το Brown Sugar και το Wild horses το Sticky Fingers χαρακτηρίστηκε ως το καλύτερο εξώφυλλο όλων των εποχών από το τηλεοπτικό δίκτυο VH1 το 2003 και κατατάχθηκε στη θέση 63 στα 500 καλύτερα album όλων των εποχών από το Rolling Stone.