Σελιδο-γυρίσματα

Κεφάλαιο 3: - Nothing to kill or die for, and no religion too

Μέρος Α’

Πίσω από ένα τεράστιο ποσοστό κρουσμάτων λογοκρισίας, θα βρούμε τις θρησκείες να κινούν τα νήματα. Η καταγραφή της μακραίωνης σχέσης της θρησκείας με τον περιορισμό της έκφρασης ξεκινά στη δημοκρατική αρχαία Αθήνα, με τη δολοφονία ενός αιρετικού σοφιστή ονόματι Σωκράτη. Από τότε, ιερά κείμενα των Εβραίων, των αρχαίων Αιγυπτίων, των Μάγιας, των Ισλαμιστών και των Χριστιανών πέφτουν θύματα εποίκων, αυτοκρατόρων και σταυροφόρων και η ιστορία θυμίζει θρίλερ.

Η Χριστιανική Εκκλησία δείχνει το σκληρό της πρόσωπο από πολύ νωρίς. Αφού καταστράφηκε κάθε ίχνος παράδοσης στην Έφεσο και στην Ανδαλουσία, από το 1529 ως το 1966 (!) εκδίδεται ο Κατάλογος Απαγορευμένων Βιβλίων (Index Librorum Prohibitorum) από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, που ανανεώνεται συχνά και περιλαμβάνει πολλούς ‘αιρετικούς’, από τον Victor Hugo έως τον Galileo Galilei και τον Δαρβίνο. Το Κοράνι απαγορεύεται σε αρκετές δυτικές και πολιτισμένες χώρες το Μεσαίωνα, ομοίως και ‘αιρετικές’ μεταφράσεις της Βίβλου (Martin Luther). Η απάντηση έρχεται το 1926 από το κομμουνιστικό καθεστώς της Ε.Σ.Σ.Δ. που απαγορεύει τόσο το Κοράνι, όσο και τη Βίβλο για τριάντα ολόκληρα χρόνια. Στο Index καταφέρνει να μπει και ο Νίκος Καζαντζάκης με τον Τελευταίο Πειρασμό λόγω της αναφοράς στη σχέση του Ιησού με τη Μαρία Μαγδαληνή. Με την ίδια ακριβώς δικαιολογία κατακρίνεται και το The DaVinci Code του Dan Brown, αλλά αυτό που κυρίως θίγει την Εκκλησία είναι η εικόνα της μέσα στο βιβλίο, κίνητρο που βρίσκεται και πίσω από τον αφορισμό του Εμμανουήλ Ροΐδη (για την Πάπισσα Ιωάννα) και του σατιρικού Ανδρέα Λασκαράτου.

Κι αν οι φανατικοί Χριστιανοί φτάνουν ως τους αφορισμούς, οι φανατικοί Ισλαμιστές δεν διστάζουν να σκοτώσουν τους ‘βλάσφημους’. Κανένα βιβλίο δεν έχει προκαλέσει περισσότερο τον τελευταίο αιώνα από το The Satanic Verses του Ινδο-Βρετανού Salman Rushdie, που αποτελεί εν μέρει μια μεταφορά της ζωής του Μωάμεθ. Απαγορεύτηκε σε πάρα πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένου βέβαια του Ιράν, απ’ όπου εκδόθηκε fatwa εναντίον του συγγραφέα – σε απλά ελληνικά εντολή δολοφονίας – η οποία έχει λέει παντοτινή ισχύ, αφού ο θρησκευτικός άρχοντας που την εξέδωσε, δεν ζει πια για να την αναιρέσει. Λογικό, ε; Στη Μ.Βρετανία αρχικά απαγορεύεται, έπειτα κυκλοφορεί αλλά δεν τοποθετείται στις βιτρίνες, μετά το κύμα εμπρησμών των βιβλιοπωλείων που το τόλμησαν. Απόπειρες δολοφονίας γίνονται εναντίον του Ιταλού και του Τούρκου μεταφραστή, καθώς και του εκδότη στη Νορβηγία, ενώ ο στόχος επιτυγχάνεται στην περίπτωση του Ιάπωνα μεταφραστή του βιβλίου.

Σύσσωμη η διεθνής λογοτεχνική κονότητα σπεύδει να στηρίξει τον Rushdie, ενίοτε κινδυνεύοντας μαζί του. Ο Αιγύπτιος Naguib Mahfouz, καθότι Κόπτης στο θρήσκευμα και θερμός υποστηρικτής της ειρήνης με το Ισραήλ, αποτελούσε ανέκαθεν στόχο θερμόαιμων φανατικών και τα βιβλία του ήταν απαγορευμένα σε πολλές αραβικές χώρες. Θεωρεί ότι το The Satanic Verses είναι όντως προσβλητικό για το Ισλάμ, υπερασπίζεται όμως τον ίδιο τον Rushdie και το δικαίωμά του στην ελέυθερη έκφραση, με πάθος. Έτσι επανέρχεται στην επικαιρότητα και το δικό του ζήτημα σχετικά με το αλληγορικό του βιβλίο Children of Gebelawi (1959) και το 1994, σε ηλικία 82 ετών γίνεται στόχος απόπειρας δολοφονίας. Κατά περίεργο τρόπο επιζεί, αλλά η προσπάθεια φίμωσής του επιτυγχάνεται εν μέρει, αφού η βλάβη που υφίσταται στα νεύρα του χεριού του, δεν του επιτρέπει να γράφει πια με τους ίδιους ρυθμούς.

Τέλος, και η νεαρή Ινδή Arundhati Roy πέφτει θύμα λογοκρισίας για το μοναδικό έως σήμερα βιβλίο της The God of Small Things, και δικάζεται στη χώρα της γιατί, όχι απλώς περιέγραφε ερωτικές σκηνές, αλλά αυτές εκτυλίσσονταν μεταξύ μιας Χριστιανής και ενός Ινδουιστή υπηρέτη. Όλα αυτά βέβαια δεν είναι παρά προφάσεις, αφού το πραγματικά επικίνδυνο θεωρήθηκε ότι είναι οι πολιτικές της τοποθετήσεις. Και η σχέση της πολιτικής με τη λογοκρισία στην πορεία του χρόνου είναι επίσης πάρα πολύ στενή...

Διαβάστε περισσότερα:

www.sanftleben.com
http://civilliberty.about.com/od/freespeech/tp/obscenenovels.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/
http://www.thefileroom.org/
http://www.forbiddenlibrary.com/
http://el.wikipedia.org/wiki/

Imagine - John Lennon

Sympathy for the devil - The Rolling Stones